Inwentarz Stresu Rodzicielskiego. Wydanie czwarte (PSI-4) przeznaczony jest do pomiaru nasilenia stresu rodzicielskiego rozumianego jako zbiór procesów prowadzących do awersyjnych reakcji psychologicznych i fizjologicznych, wynikających z próby dostosowania się do wymagań, jakie stawia rodzicielstwo. Inwentarz skupia się na trzech głównych źródłach stresu: związanych z cechami dziecka, związanych z cechami rodzica oraz czynnikach sytuacyjnych/demograficznych.
PSI-4 składa się ze 120 pozycji, z których 101 wchodzi w skład dwóch skal głównych – skali Rodzic i skali Dziecko.
Skala Rodzic obejmuje podskale: Poczucie kompetencji (PK), Przywiązanie (PR), Depresyjność (DE), Zdrowie (ZD), Izolacja (IZ), Ograniczenia związane z rolą rodzica (OR), Relacja ze współmałżonkiem/partnerem (RP).
Natomiast skala Dziecko obejmuje następujące podskale: Uwaga/Aktywność (UA), Adaptacyjność (AD), Wymagania (WY), Nastrój (NA), Wzmacnianie rodzica (WR), Spełnianie oczekiwań (SO).
Osoba badana dokonuje odpowiedzi na pięciostopniowej skali lub wybiera jedną z czterech/pięciu podanych odpowiedzi. Skale Rodzic i Dziecko łącznie tworzą Ogólny wskaźnik stresu rodzicielskiego.
Pozostałe 19 pozycji tworzy dodatkową skalę Stres życiowy, pozwalającą na identyfikację źródeł stresu spoza systemu rodzic-dziecko (np. utrata pracy, śmierć członka rodziny, rozwód). W tym przypadku osoba badana dokonuje odpowiedzi TAK lub NIE – w zależności od tego, czy dane wydarzenie miało miejsce w przeciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie. Wypełnienie wersji pełnej PSI-4 zajmuje przeciętnie 20–30 minut.
Wersja skrócona PSI-4-SF składa się z 36 pozycji zaczerpniętych z pełnej wersji narzędzia, po 12 pozycji na każdą z trzech skal: Stres osobisty (SO), Dysfunkcyjna relacja między rodzicem i dzieckiem (DRRD), Trudne dziecko (TD), które w połączeniu ze sobą tworzą Ogólny wskaźnik stresu rodzicielskiego. Wypełnienie wersji skróconej zajmuje przeciętnie 10–15 minut. Pozwala na szybkie dokonanie wstępnej oceny głównych wymiarów stresu i zasugerowanie dalszej diagnostyki.
Materiały:
- Komplet (podręcznik oryginalny, podręcznik polski, arkusze pytań PSI-4 (25 egz.), wielowarstwowe arkusze odpowiedzi PSI-4 z kluczem (25 egz.), arkusze profilowe PSI-4 (25 egz.), wielowarstwowe arkusze pytań i odpowiedzi wersji skróconej PSI-4 z kluczem i normami (25 egz.))
- Podręcznik oryginalny (tłumaczenie)
- Podręcznik polski
- Arkusze pytań PSI-4 (25 egz.)
- Wielowarstwowe arkusze odpowiedzi PSI-4 z kluczem (25 egz.)
- Arkusze profilowe PSI-4 (25 egz.)
- Wielowarstwowe arkusze pytań i odpowiedzi wersji skróconej PSI-4 z kluczem i normami (25 egz.)
PSI-4 może być wykorzystane w terapii rodzin oraz w programach, których celem jest podwyższenie kompetencji rodzicielskich w celu określenia obszarów sprawiających trudności rodzicowi, w tym w programach prewencyjnych nastawionych na wczesną interwencję – wysoki poziom stresu może wiązać się m.in. z zaniedbywaniem dziecka, stosowaniem wobec niego przemocy, negatywnymi praktykami wychowawczymi.
- PSI-4 służy do identyfikacji problematycznych obszarów w systemie rodzic-dziecko, a także określeniu, czy oddziaływania terapeutyczne powinny skupić się na dziecku, czy na rodzicu bądź na ich relacji.
- Ponieważ wysoki poziom stresu rodzicielskiego związany jest z przedwczesną rezygnacją rodzica z terapii dziecka albo z niestosowaniem się do zaleceń lekarzy, PSI-4 może pomóc zapobiec takim sytuacjom przez interwencję skierowaną na rodzica.
Rzetelność
Ogólny wskaźnik stresu rodzicielskiego cechuje się bardzo wysoką zgodnością wewnętrzną, podobnie jak główne skale PSI-4 i PSI-4-SF; dla podskal PSI-4 zgodność jest satysfakcjonująca. Wszystkie skale i podskale cechują się również wysoką stabilnością (retest po 4 tygodniach).
Trafność
By zweryfikować trafność skal Dziecko w PSI-4 i Trudne dziecko w PSI-4-SF, mierzących stres powiązany z aspektami funkcjonowania dziecka, oceniono korelacje z miarami zaburzeń u dzieci (ASRS®, CDI 2™, Conners 3®, SENA); sprawdzono także związki skal Rodzic w PSI-4 i Stres osobisty w PSI-4-SF z ogólną miarą aktualnie doświadczanego stresu PSS-10 i osobowością stresową mierzoną DS14. Wykazano oczekiwane związki, a na podstawie badań z udziałem grup klinicznych stwierdzono, że zgodnie z oczekiwaniami nasilenie stresu rodzicielskiego mierzonego PSI-4 jest wyższe w grupach rodziców dzieci z diagnozami zaburzeń ze spektrum autyzmu i ADHD, a także w grupie rodziców wcześniaków, które doświadczały poważnych problemów zdrowotnych.
Normy
Tenowe i centylowe, łączone dla matek i ojców. Próba objęła 924 rodziców (w tym 497 matek i 427 ojców) dobranych tak, by równą część grupy stanowili rodzice dziewczynek i chłopców i by rodzice dzieci w różnymi wieku byli w równym stopniu reprezentowani w grupie.
Uprawnienia do zakupu i stosowania danego testu zależą od jego kategorii, wyznaczonej zgodnie z kategoryzacją Komisji do Spraw Testów Psychologicznych działającej z ramienia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
PSI-4 jest narzędziem kategorii B2.
B2 – testy dla psychologów; dla innych specjalistów po ukończonym ogólnym szkoleniu z psychometrii zakończonym egzaminem, a następnie szkolenia z zakresu konkretnego testu (lub grupy podobnych testów)
Wymagane kwalifikacje:
- Ukończone studia magisterskie z psychologii – wymagane przedłożenie kopii dyplomu
LUB
- Ukończone dowolne studia wyższe magisterskie – wymagane przedłożenie kopii dyplomu
- ORAZ posiadanie certyfikatu ukończenia szkolenia i zaliczenia egzaminu z psychometrii wg programu zaakceptowanego przez PTP
- ORAZ ukończone szkolenie z zakresu konkretnego testu (lub grupy podobnych testów) – wymagane przedłożenie certyfikatu ukończenia szkolenia
- ORAZ praca z ludźmi w obszarze zawodowym, który stanowi uzasadnienie dla wyboru i stosowania narzędzia.